Rosz Haszana, czyli dosłownie „głowa roku”, jest pierwszym dniem nowego żydowskiego roku. Żydzi tego dnia podczas uroczystej kolacji chałkę i jabłka maczają w miodzie, co jest symbolem Bożego błogosławieństwa oraz pragnienia, by nadchodzący rok był również wypełniony słodyczą – o żydowskich tradycjach noworocznych w pierwszym dniu 5784 roku opowiada Centrum Heschela KUL przełożona Wspólnoty Błogosławieństw w Emmaus-Nicopolis w Izraelu s. Eliana Kuryło CB, korektorka starożytnego języka hebrajskiego w Biblijnym Instytucie w Tuluzie.

Tradycja żydowska utrzymuje, że podczas święta Rosz Haszana Bóg otwiera księgi w niebie i osądza uczynki każdego człowieka, jakie popełnił w minionym roku. Trwa to dziesięć dni, aż do Dnia Przebłagania Jom Kippur, ten czas to czas pokuty i zwrócenia się do Boga z prośbą o przebaczenie. W te dni Bóg decyduje kto opuści ten świat we właśnie rozpoczętym nowym roku, dlatego też Żydzi składają sobie noworoczne życzenia: „Obyście byli zapisani (w Księdze Życia) i opieczętowani na dobry rok”.

Po południu lub pod wieczór Rosz Haszana Żydzi udają się nad wodę, aby uczestniczyć w ceremonii Taszlich, podczas której symbolicznie wypróżnia się kieszenie na znak pozbywania się grzechów. Wyrzucenie ich do wody, w której żyją ryby nie jest bez znaczenia. „Żyjące w wodzie ryby jako nieliczne ze zwierząt nie zamykają oczu. Są symbolem Bożych oczu, które są cały czas otwarte i które widzą wszystkie ludzkie uczynki” – wyjaśnia przełożona Wspólnoty Błogosławieństw w Emmaus-Nicopolis w Izraelu.

Istotnym elementem żydowskiego Nowego Roku jest również uroczysta kolacja, podczas której serwowane potrawy mają także symboliczne znaczenie. „Na noworocznym stole znajdziemy okrągłą chałkę ukazującą ciągłość każdego roku i powtarzającą się cykliczność sezonów”. Chałkę i jabłka macza się w miodzie, by nadchodzący rok był również wypełniony słodyczą. Na świątecznym stole można znaleźć również daktyle i granaty. „Świąteczna atmosfera napełnia domy i dusze nadzieją, ale także wzywa wszystkich do zwrócenia się do Boga, aby otrzymać łaskę stania się tymi, jakimi On naprawdę chce, abyśmy byli” – podsumowuje s. Eliana Kuryło CB. 

Pełny tekst komentarza do żydowskiego Nowego Roku:

Stworzenie i sąd

Rosz Haszana, czyli dosłownie „głowa roku”, jest pierwszym dniem nowego żydowskiego roku. W Biblii nowy rok nosi nazwę jom trua, czyli dzień trąbienia lub trąbek. Dzień ten upamiętnia dzieło stworzenia świata i człowieka oraz przypomina o Bożym sądzie. Tradycja żydowska mówi, że podczas święta Rosz Haszana Bóg otwiera księgi w niebie i osądza zeszłoroczne uczynki każdego człowieka. Los każdego zostanie ostatecznie przypieczętowany dziesięć dni później podczas Dnia Przebłagania – Jom Kippur. Dlatego też czas między Rosz Haszana a Jom Kippur naznaczony jest czasem osobistej refleksji, pokuty oraz zadośćuczynienia za swoje złe uczynki.

Życzenia noworoczne

Wszyscy składają sobie życzenia mówiąc: „Dobrego roku”, ale również „Abyśmy byli zapisani na dobry rok” (w Księdze Życia), gdyż uważa się, że w tym czasie Bóg decyduje, kto opuści ten świat we właśnie rozpoczętym nowym roku. W dniach między Rosz Haszana a Jom Kippur życzenia przybierają inną formę: „Obyście byli zapisani (w Księdze Życia) i opieczętowani na dobry rok”. Dźwięki szofaru, czyli trąbek podczas święta jak i w kolejnych dniach pokuty mają pobudzić duszę do powrotu do Boga i przyczynić się do jej duchowego ożywienia.

Taszlich

Po południu lub pod wieczór Rosz Haszana istnieje zwyczaj udawania się nad rzekę lub nad brzeg naturalnego zbiornika wodnego by uczestniczyć w ceremonii o nazwie Taszlich, podczas której symbolicznie wypróżnia się kieszenie na znak pozbycia się osobistych grzechów. Tradycja ta wywodzi się z Księgo Micheasza, w której czytamy: „Wyrzucisz wszystkie ich grzechy w głąb morza” (Mi 7,19). Ceremonia odbywa się nad wodą również dlatego, że ryby, które w niej żyją, jako nieliczne zwierzęta nie zamykają oczu, co jest symbolem Bożych oczu, które są cały czas otwarte i które widzą wszystkie ludzkie uczynki.

Rosz Haszana w Talmudzie

Rabin Kruspedai powiedział w imieniu Rabiego Yochanana: Trzy księgi są otwarte (przed Niebiańskim Trybunałem) w dniu Rosz Haszana – jedna dla niewątpliwie podłych, jedna dla niewątpliwie sprawiedliwych i jedna dla tych pomiędzy tymi dwoma biegunami. Niewątpliwie sprawiedliwi są od razu zapisani i zapieczętowani do życia [na następny rok], niewątpliwie podli są od razu zapisani i zapieczętowani na śmierć. Jednakże sąd, który ma zapaść nad tymi, którzy znajdują się pomiędzy tymi dwoma biegunami zapada w okresie między Rosz Haszana a Jom Kippur. Jeśli są godni zostaną zapisani do życia, ale jeśli nie będą uznani za godnych, to zostaną zapisani do śmierci (Rosz Haszana 6b).

Kolacja noworoczna

W świąteczny wieczór odbywa się uroczysta kolacja, podczas której serwowane potrawy mają symboliczne znaczenie. Na noworocznym stole znajdziemy okrągłą chałkę ukazującą ciągłość każdego roku i powtarzającą się cykliczność sezonów. Chałkę oraz znajdujące się na stole jabłka macza się w miodzie, co jest symbolem Bożego błogosławieństwa oraz pragnienia, by nadchodzący rok był również wypełniony słodyczą. Znajdują się tam daktyle, których hebrajskie znaczenie można przetłumaczyć: „skończy się gorycz”. Granaty z ogromną ilością pestek symbolizują liczne dobre uczynki, które możemy wykonać w nadchodzącym roku. Świąteczna atmosfera napełnia domy i dusze nadzieją, ale także wzywa wszystkich do zwrócenia się do Boga, aby otrzymać łaskę stania się tymi, jakimi On naprawdę chce, abyśmy byli. 

O autorce:

Eliana Kuryło CB – z wykształcenia anglistka, korektorka starożytnego języka hebrajskiego w Biblijnym Instytucie w Tuluzie. Prowadząc warsztaty biblijne pracowała w duszpasterstwie akademickim w Nowej Zelandii i w Tuluzie. Od wielu lat jest zaangażowana w dialog chrześcijańsko-żydowski. Obecnie jest przełożoną Wspólnoty Błogosławieństw w Emmaus-Nicopolis w Izraelu.

Centrum Heschela KUL