W dzisiejszym czytaniu z Ewangelii Jana Jezus przedstawia ostatnie ze swoich siedmiu stwierdzeń "Ja jestem". W tym wyrażeniu autor Ewangelii używa obrazu winorośli, aby pomóc czytelnikom lepiej zrozumieć kim jest Jezus.

Obraz winnicy nie pojawia się znikąd. Wcześni żydowscy odbiorcy Ewangelii czuli się swobodnie z tym wyrażeniem, ponieważ jest ono powszechnie używane w pismach hebrajskich. Widzimy je w księgach Jeremiasza, Ezechiela, Ozeasza i Izajasza oraz Psalmach, a także jako obraz starannie planowanej i troskliwej opieki Boga nad Jego ukochanym ludem, nad ludem Izraela.

Myślę, że mój ulubiony fragment [w tym temacie] pochodzi z Psalmu 80, 7-15, ukazujący obraz umiłowanego ludu Bożego próbującego zrozumieć cierpienie, szczególnie istotne w obecnym czasie:

Zrobiłeś z nas powód zwady dla naszych sąsiadów,
a wrogowie nasi z nas szydzą.

Boże Zastępów, odnów nas
i okaż Twe pogodne oblicze,

abyśmy doznali zbawienia.

Wyrwałeś winorośl z Egiptu,
wygnałeś pogan, a ją zasadziłeś.

Grunt dla niej przygotowałeś,
a ona zapuściła korzenie
i napełniła ziemię.

Góry okryły się jej cieniem,
a cedry Boże jej gałęźmi.

Swe latorośle rozpostarła aż do Morza,
a swoje pędy aż do Rzeki.

Dlaczego jej mury zburzyłeś,
tak że zrywa z niej [grona] każdy,

kto przechodzi drogą,

że ją niszczy dzik leśny,
a polne zwierzęta obgryzają?

Powróć, o Boże Zastępów!
Wejrzyj z nieba, zobacz
i nawiedź tę winorośl.

Ewangelia Jana 15 przedstawia Jezusa jako kogoś niezwykłego: jest on przedstawiony nie tylko jako krzew winny - jak lud Izraela - ale jako PRAWDZIWY krzew winny.

Tak się dziwnie składa, że najbardziej interesującą rzeczą dla ludzi rozważających relacje żydowsko-chrześcijańskie jest znaczenie słowa "prawdziwy", a nie sam obraz winorośli. Co oznacza "prawdziwy krzew winny" w odniesieniu do umiłowanego przez Boga winnego krzewu Izraela? Czy winnica Izraela została zastąpiona czy odrzucona?

Obraz ten jest pomocny w rozważaniach o relacji między chrześcijaństwem a judaizmem. Dotyka on także kwestii wyzwania związanego z teologią zastępstwa.

Warto zwrócić tutaj uwagę na kilka rzeczy:

1. Obraz Jezusa, jako prawdziwego krzewu winnego, może mieć sens tylko dla chrześcijan, którzy w pełni doceniają naród izraelski, jego rolę i wybór w Biblii Hebrajskiej. Ten obraz Jezusa nie ma sensu bez zrozumienia hebrajskiego kontekstu.
2. To Jezus jest przedstawiany jako prawdziwy krzew winny, ucieleśniający i wypełniający Boży plan wobec Izraela. Nie chodzi tu o to, że chrześcijaństwo zastępuje judaizm lub że Kościół zastępuje naród żydowski w Bożej ekonomii zbawienia.
3. "Prawda" jest w rzeczywistości bardzo bogatym i złożonym pojęciem. Nie musi kontrastować ze słowem "fałszywy" i nie powinno być tak przedstawiane. Fragment ten nie powinien oznaczać, że Jezus jest prawdziwy, a Izrael fałszywy, ale raczej sugeruje zrozumienie, że w oczach autora Ewangelii Jezus jest nośnikiem Bożego planu wobec świata, tak jak Izrael był aż do tego momentu. Jezus kontynuuje rolę i dzieło Izraela, a nie zastępuje go.
4. Tutaj możemy zrozumieć, że dla chrześcijan - a język jest delikatny - Jezus przychodzi, aby reprezentować pełnię Izraela i wypełnienie obietnic Izraela. Myśl, że Jezus jest zwieńczeniem Narodu Wybranego, jest niewątpliwie punktem spornym między Żydami a chrześcijanami. Jest to jednak również myśl, która powinna inspirować chrześcijan do szanowania i doceniania narodu żydowskiego jako paradygmatu Jezusa.

O Autorce

Dr Faydra Shapiro jest specjalistką od współczesnych relacji żydowsko-chrześcijańskich i dyrektorem Israel Center for Jewish-Christian Relations. Za swoją pierwszą publikację (2006) otrzymała National Jewish Book Award. Jej najnowsza książka, wspólnie z Gavinem d'Costą, to „Contemporary Catholic Approaches to the People, Land and State of Israel”. Dr Shapiro jest również wykładowcą w Philos Project i pracownikiem naukowym w Centrum Studiów nad Religiami w Tel Hai College w Izraelu.