Prorok Izajasz akcentuje Boże miłosierdzie dla pokutujących grzeszników, a według Talmudu Babilońskiego pokutnicy, którzy porzucili grzeszne życie i zbliżyli się do Boga, zajmują ważniejszą pozycję niż najwięksi sprawiedliwi – o tym, jak opowiadając paradoksalną przypowieść o robotnikach w winnicy Jezus czerpał ze Starego Testamentu i tradycji żydowskiej, mówi w komentarzu do Ewangelii 24 września dla Centrum Heschela KUL Shlomo Libertowski, wykładowca Tory w Beth Shemesh.

Przypowieść Jezusa o robotnikach w winnicy, którą znajdujemy w Ewangelii według św. Mateusza, jest jedną z najbardziej paradoksalnych w nauczaniu Jezusa. Ci, którzy pracowali cały dzień, dostali takie samo wynagrodzenie jak robotnicy „ostatniej godziny”. „Przypowieść ta dotyczy Stwórcy świata, który przyjmuje także tych, którzy dołączyli do Niego dużo później i zaczęli Go czcić po długim czasie rozłąki” – komentuje Shlomo Libertowski, wskazując na właściciela winnicy jako symbol Boga.

Kluczem do zrozumienia przypowieści są słowa: „Bo oto ostatni będą pierwszymi, a pierwsi ostatnimi” (Mt 20,16). „Można w nich dostrzec obecność żydowskich źródeł biblijnych, na których opierają się Ewangelie. Późniejsze pisma żydowskie również kontynuują rozwój tej myśli” – zaznacza wykładowca Tory w Beth Shemesh.

Prorok Izajasza opisywał obraz pokutników – powracających do Pana (baalei tszuwa - בעלי תשובה): „Niech się nawróci do Pana, a Ten się nad nim zmiłuje, i do Boga naszego, gdyż hojny jest w przebaczaniu. Bo myśli moje nie są myślami waszymi ani wasze drogi moimi drogami” (Iz 55,7-8). Jak wyjaśnia Libertowski, „oznacza to, że nawet największy przestępca ma prawo do przebaczenia, jeśli tylko porzuci swoje złe postępowanie i przybliży się do Boga”.

Podobne przesłanie znajduje się też w tzw. Talmudzie Babilońskim. Rabin Abbahu powiedział: Miejsca, które zajmują pokutnicy, nie mogą być zajęte przez doskonałych sprawiedliwych; jak jest powiedziane: „Pokój, pokój temu, który jest daleko i temu, który jest blisko”. Libertowski wyjaśnia, że „pokutnicy, którzy porzucili grzeszne życie i zbliżyli się do Boga, zajmują ważniejszą pozycję niż najwięksi sprawiedliwi!”.

„Myśli te są bardzo bliskie przypowieści o robotnikach i odpowiedzi udzielonej przez właściciela winnicy, że ostatni mogą stać się pierwszymi” – podsumował Shlomo Libertowski w komentarzu do niedzielnej Ewangelii.

Publikujemy pełny tekst komentarza:

Obraz pokutników – powracających do Pana (baalei tszuwa - בעלי תשובה) w Nowym Testamencie i w żydowskich źródłach.

W przypowieści o robotnikach w Ewangelii według Mateusza w rozdziale dwudziestym Jezus mówi o odpowiedzi właściciela winnicy do robotników, którzy narzekają, że spóźnieni pracownicy otrzymują takie same wynagrodzenie co oni. Właściciel winnicy odpowiada oskarżającym, wyjaśniając tak swoją decyzję: „Czy nie wolno mi robić jak mi się podoba? A może przymrużyłeś oczy na to jak jestem dobry? Bo oto ostatni będą pierwszymi, a pierwsi ostatnimi”.  

Przypowieść ta dotyczy Stwórcy świata, który przyjmuje także tych, którzy dołączyli do Niego dużo później i zaczęli Go czcić po długim czasie rozłąki. Bóg mówi, że dzięki Jego dobroci, ci, których uważa się za upadłych i podłych, mogą stać się pierwszymi i odgrywającymi ważną rolę, ale również może stać się odwrotnie. Także w tym przypadku można dostrzec obecność żydowskich źródeł biblijnych, na których opierają się Ewangelie. Późniejsze pisma żydowskie również kontynuują rozwój tej myśli.

W pięćdziesiątym piątym rozdziale Księgi Izajasza, prorok mówi: „Szukajcie Pana, gdy się pozwala znaleźć, wzywajcie Go, dopóki jest blisko! Niechaj bezbożny porzuci swą drogę i człowiek nieprawy swoje knowania.  Niech się nawróci do Pana, a Ten się nad nim zmiłuje i do Boga naszego, gdyż hojny jest w przebaczaniu. Bo myśli moje nie są myślami waszymi ani wasze drogi moimi drogami.” (Iz 55,6-8). Oznacza to, że jeśli tylko przestępca porzuci swoje złe postępowanie i zbliży się do Boga, zostanie przyjęty z przebaczeniem i miłosierdziem. Co więcej, prorok cytuje Pana: „Bo myśli moje nie są myślami waszymi ani wasze drogi moimi drogami”. Oznacza to, że nawet największy przestępca ma prawo do Mojego przebaczenia, jeśli tylko porzuci swoje złe postępowanie i przybliży się do Mnie.
 
Talmud Babiloński (Berachot 34:22) podaje: Rabin Abbahu powiedział: Miejsca, które zajmują pokutnicy, nie mogą być zajęte przez doskonałych sprawiedliwych; jak jest powiedziane: „Pokój, pokój temu, który jest daleko i temu, który jest blisko” – najpierw „temu, który jest daleko [od Boga]”, a potem „temu, który jest blisko”. Oznacza to, że pokutnicy, którzy porzucili grzeszne życie i zbliżyli się do Boga, zajmują ważniejszą pozycję niż najwięksi sprawiedliwi! 

Talmud Babiloński również opowiada historię o jednym z mędrców Izraela z II w. n.e., rabinie Szimonie Reis Lakiszu, który początkowo był przestępcą i przywódcą bandy zbójców. Nawrócił się i porzucił swoje złe postępowanie po tym jak spotkał rabina Yohanana. Później stał się jednym z najważniejszych rabinów swojego pokolenia, który poświęcał cały swój czas na służbę Bogu i studiowanie Tory.

Myśli te są bardzo bliskie przypowieści o robotnikach i odpowiedzi udzielonej przez właściciela winnicy, że ostatni mogą stać się pierwszymi.

O autorze:

Shlomo Libertowski, wykładowca Tory w Beth Shemesh, członek Nostra Aetate 4 w Jerozolimie – ekumenicznej organizacji zajmującej się dialogiem żydowsko-katolickim.

Centrum Heschela KUL