W Bibliotece Uniwersyteckiej KUL otwarto wystawę „Akcja, która zabiła miasto”. Poprzez fotografie i dokumenty z kolekcji Norberta Podleśnego wystawa opowiada historię Lublina i jego żydowskiej społeczności w cieniu Zagłady.
„Jesteśmy świadkami historycznego wydarzenia. Po raz pierwszy prywatny kolekcjoner i instytucja państwowa połączyły siły, aby zorganizować tak wyjątkową wystawę. Te fotografie nigdy wcześniej nie były pokazywane publicznie” - powiedział ks. dr Paweł Rytel-Adrianik, dyrektor Centrum Stosunków Katolicko-Żydowskich im. Abrahama J. Heschela i szef polskiej sekcji watykańskich mediów.
Wydarzenie zgromadziło licznych gości, w tym przedstawicieli władz miasta, członków Żydowskiej Gminy Wyznaniowej, instytucji kultury oraz pracowników uczelni. Reprezentujący rektora KUL ks. prof. Piotr Wiśniewski, prorektor ds. misji, podkreślił, że jako najstarszy lubelski uniwersytet, KUL musi dzielić się historią miasta z przedstawicielami młodego pokolenia. „Cenne byłoby zaprezentowanie tej kolekcji młodzieży i uczniom lubelskich szkół. Wystawa i towarzyszący jej film są poruszające; przedstawiają miasto, które kiedyś kwitło, ale zostało głęboko zranione przez niemiecką okupację” - stwierdził.
Prof. Maciej Münnich, pełnomocnik rektora ds. relacji katolicko-żydowskich, przypomniał, że przed wojną Żydzi stanowili 30% mieszkańców Lublina. „Świętoduska, Kowalska, Lubartowska, Szeroka - dzielnica żydowska wokół zamku, stara Wieniawa. Tam mieszkali Żydzi. Dziś przywracamy pamięć o tych miejscach” - powiedział.
Symcha Keller, przedstawiciel Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Lublinie i kantor, podkreślił znaczenie pamięci o przeszłości dla zapewnienia pewnej teraźniejszości i przyszłości. „Oby wojna nigdy więcej nie dotknęła nas ani naszych dzieci. Uczyłem się od świadków tej historii - od Żydów w getcie, tych, którzy byli wypędzani, ciągnięci w marszach śmierci” - wspominał.
Wśród ekspertów którzy zapoznali zwiedzających z kolekcją Norberta Podleśnego znaleźli się dr hab. Ewa Rzeczkowska, prof. Maciej Münnich z Instytutu Historii KUL, prof. Adam Kopciowski, kierownik Zakładu Kultury i Historii Żydów UMCS oraz Marcin Fedorowicz z Ośrodka „Brama Grodzka - Teatr NN”.
”Akcja, która zabiła miasto” to wspólny projekt Centrum Heschela KUL, Biblioteki Uniwersyteckiej oraz Akademii Nowoczesnych Mediów i Komunikacji KUL. W ramach inicjatywy Pan Damian Bieniek z Akademii stworzył film. Kuratorem wystawy jest Pani Kustosz Jadwiga Jaźwierska z Biblioteki Uniwersyteckiej.
16 marca 2025 r. minęła 83. rocznica rozpoczęcia przeprowadzonej pod okupacją niemiecką Akcji Reinhardt, obejmującej likwidację getta lubelskiego. Data ta ma szczególne znaczenie w historii Biblioteki KUL, która od 1949 r. mieści się przy ulicy Fryderyka Chopina 27. W czasie II wojny światowej budynek został zajęty przez niemieckich nazistów i wykorzystywany jako magazyn Akcji Reinhardt.
Początkowo budynek zaprojektowany w 1937 r. na potrzeby Akcji Katolickiej, w czasie okupacji niemieckiej stał się magazynem mienia zrabowanego Żydom. Po wojnie został przekazany w użytkowanie Katolickiemu Uniwersytetowi Lubelskiemu przez ówczesnego biskupa lubelskiego ks. Stefana Wyszyńskiego. Innym miejscem związanym z tym zbrodniczym przedsięwzięciem było dawne Gimnazjum im. Stefana Batorego, obecnie Collegium Iuridicum KUL, przy ulicy Spokojnej 1, gdzie dziś mieści się siedziba Centrum Heschela.
Ze względu na historyczne znaczenie tych miejsc, niektóre panele wystawowe zostały umieszczone w Collegium Iuridicum. Wystawa będzie otwarta dla zwiedzających do 17 kwietnia.
Organizatorzy dziękują Państwowemu Muzeum na Majdanku za współpracę i udostępnienie zdjęć.