4 grudnia przypada 83. rocznica powołania Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Była to jedyna w okupowanej Europie państwowa instytucja konspiracyjna stworzona wyłącznie w celu ratowania Żydów. To również jedyna organizacja, która została uhonorowana przez Jad Waszem medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Od komitetu do państwowej Rady
Wobec likwidacji warszawskiego getta latem 1942 r. powstał Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom – inicjatywa, która nie narodziłaby się bez Zofii Kossak-Szczuckiej. To właśnie ona, jako współzałożycielka i głos sumienia polskiego podziemia, opublikowała dramatyczny apel „Protest!”, wzywający katolików do natychmiastowej, zorganizowanej pomocy prześladowanym przez Niemców Żydom. Jej autorytet i determinacja doprowadziły do stworzenia struktur, które stały się fundamentem późniejszej „Żegoty”. „Żegotę” współzakładał też Władysław Bartoszewski.
4 grudnia 1942 r. Komitet przekształcono w Radę Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu RP na Kraj – jedyny w Europie państwowy organ ratunkowy funkcjonujący w warunkach konspiracji.
Instytucjonalna misja ratunku
„Żegota” dostarczała fałszywe dokumenty, organizowała kryjówki, przerzuty, wypłacała zapomogi, a także ratowała dzieci, umieszczając je w klasztorach i polskich rodzinach. Jedną z najważniejszych współpracowniczek „Żegoty” była Irena Sendlerowa.
Każda taka czynność stanowiła śmiertelne ryzyko, ale była traktowana jako państwowy obowiązek wobec współobywateli żydowskich.
Do 1945 roku „Żegota” wsparła tysiące osób, tworząc unikatowy w skali kontynentu przykład systemowej, zorganizowanej i finansowanej przez państwo podziemne pomocy ludności żydowskiej.
____________________
Heschel Center News