Do 30 lipca w Muzeum Prowincji Ojców Bernardynów w Leżajsku można oglądać Ikonę Błogosławionej Rodziny Ulmów – tzw. Tryptyk Markowski. Dzieło Mateusza Środonia prezentowane jest w zabytkowym kompleksie klasztornym oo. Bernardynów. Jednocześnie jego obecność w Leżajsku nawiązuje do wielowiekowego żydowskiego dziedzictwa tego miasta.
Ratowani i ratujący razem
Ikona przedstawia błogosławioną rodzinę Ulmów z Markowej – Józefa, Wiktorię (będącą w stanie błogosławionym) oraz ich sześcioro dzieci – Basię, Stasię, Władzia, Frania, Antosia i Marysię. Centralna część tryptyku ukazuje ich na tle domu, w którym ukrywali Żydów. Boczne skrzydła poświęcone są ukrywanym przez nich osobom żydowskiego pochodzenia. Byli to: Saul Goldman i jego czterej dorośli synowie – Baruch, Mechel, Joachim i Mojżesz, znani w okolicy jako „Szallowie”, a także Gołda Grünfeld z 6-letnią córeczką Reszlą i Lea Didner. Wszyscy zginęli wraz z Rodziną Ulmów z rąk niemieckich żandarmów rankiem 24 marca 1944 roku.
Dodatkowo, na lewym skrzydle, w sporym oddaleniu widać niewyraźnie zarysowaną grupę kilku kobiet i dziecka. Grupę tę nazywano Rywkami, od imienia najstarszej z nich, Rywki Tencer. Ulmowie pomagali im przetrwać wojnę w okolicznych jarach, dostarczając im żywność. „Rywki” zostały zamordowane przez Niemców w grudniu 1942 roku, w czasie, kiedy Ulmowie zdecydowali się przyjąć pod swój dach rodzinę Goldmanów.
Szczególne dziedzictwo Leżajska
Ekspozycja ma charakter wędrujący – wcześniej była prezentowana m.in. w Łańcucie, Warszawie i Rzeszowie. Jej celem jest upowszechnianie wiedzy o postawie rodziny Ulmów i promowanie pamięci o Polakach ratujących Żydów w czasie Holokaustu.
Leżajsk, z uwagi na swoje wielokulturowe dziedzictwo, stanowi ważny kontekst dla tej inicjatywy. Przed II wojną światową miasto było jednym z istotnych ośrodków chasydyzmu – do dziś funkcjonuje tu ohel cadyka Elimelecha, do którego pielgrzymują Żydzi z całego świata.
Wystawa jest wspólnym projektem Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie i Fundacji Dobry Grunt. Prezentacja Ikony Błogosławionej Rodziny Ulmów w Muzeum Prowincji Ojców Bernardynów w Leżajsku odbywa się w ramach działań programotwórczych, których celem jest utworzenie platformy edukacyjnej „Szkoła Etyki Muzeum Ulmów”.
_________________________________________________________________
Heschel Center News